Δύο έννοιες σε επικοινωνία
Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια έννοια που συνδέεται συχνά με τη ψυχική υγεία. Θεωρείται ένα άλλο είδος νοημοσύνης. Είναι η νοημοσύνη που εκπορεύεται και ενεργοποιείται από τα συναισθήματα. Το συναίσθημα παράγει σκέψη και η νοήμων σκέψη ρυθμίζει το συναίσθημα.
Το πεδίο της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι πολυεπίπεδο και κατά συνέπεια δύσκολο να οριστεί. Πρόκειται για τη συναισθηματική, προσωπική, κοινωνική και εξελικτική διάσταση της νοημοσύνης, που καθιστά λειτουργική την καθημερινότητα. Αφορά την ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να κατανοεί τη συναισθηματική κατάσταση τόσο του ίδιου όσο και των άλλων ανθρώπων, να τη γενικεύει ώστε να αποκτά γνώση, και να ανταποκρίνεται στις συνθήκες με τον κατάλληλο τρόπο.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε υπάρξει μάρτυρες χιλιάδων ειδήσεων και επαναλαμβανόμενων καταστάσεων που απεικονίζουν την έξαρση ενός συναισθηματικού παραλογισμού, μιας απογοήτευσης και μιας στρεσσογόνας πραγματικότητας μέσα στις οικογένειες και στην κοινωνική ζωή γενικότερα. Έχει καταγραφεί αύξηση της οργής και της απελπισίας, είτε ανάμεσα στους εφήβους που μόνοι επικοινωνούν με τις οθόνες, είτε ανάμεσα στη γεμάτη ένταση σιωπή του ζευγαριού, είτε στην οδυνηρή εμπειρία μιας κλονισμένης οικογενειακής ισορροπίας.
Τα συναισθήματά μας μας κατακλύζουν. Ο εγκέφαλός μας είναι πλασμένος ώστε να λειτουργούμε ως συναισθηματικά όντα. Κάθε συναίσθημα καλείται να παίξει καίριο καθοδηγητικό ρόλο στο ατελείωτο ποτάμι των ανθρωπίνων αποφάσεων. Έχουμε πάρα πολλές γνώσεις, αλλά όταν βρεθούμε στην καρδιά των προβλημάτων που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, δεν έχουμε αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας κι αυτό γιατί οι αποφάσεις δεν απαιτούν μόνο γνώσεις αλλά και αυτογνωσία. Άγχος και διαπροσωπικές συγκρούσεις είναι η απόδειξη ότι δε μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας.
Ο θεωρητικός της συναισθηματικής νοημοσύνης που την έκανε δημοφιλή Daniel Goleman (2011) αναφέρει: ΄Εάν κάποιος δεν είναι εξοικειωμένος με τις συναισθηματικές του ικανότητες, εάν δεν έχει ενσυνειδητότητα, εάν δε μπορεί να ρυθμίσει τα δύσκολα συναισθήματα, εάν δε μπορεί να δείξεις ενσυναίσθηση ώστε να έχει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, τότε, όσο έξυπνος κι αν είναι δε θα φθάσει μακριά¨.
Κάθε συναίσθημα είναι και μια ξεχωριστή ετοιμότητα για δράση. Είναι προτροπή για δράση, στιγμιαία σχέδια για αντιμετώπιση της ζωής που η εξέλιξη έχει ενσταλάξει μέσα μας. Αν κατανοήσουμε αυτή τη δύναμη μπορούμε να αναπτύξουμε έναν καινούριο τρόπο κατανόησης και αποτίμησης των συμπεριφορών μας, του τρόπου διαχείρισης της καθημερινότητας, των στάσεων και των διαπροσωπικών δεξιοτήτων μας. Το αποτέλεσμα είναι μείωση του άγχους, ρύθμιση των συγκρούσεων, προώθηση της κατανόησης στις σχέσεις, σταθερότητα, ροή και αρμονία.
Αναπτύσσοντας συναισθηματική νοημοσύνη το άτομο μπορεί να ζήσει με όλο του το δυναμικό. Η γενετική μας κληρονομιά μας προικίζει με κάποια συναισθηματικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τη ψυχοσύνθεσή μας. Όμως το εγκεφαλικό κύκλωμα που εμπλέκεται είναι εξαιρετικά εύπλαστο. Η συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία δεν είναι η μοίρα μας.
Βιβλιογραφία
Goleman, D.( 2011). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το ¨EQ¨ είναι πιο σημαντικό από το ¨IQ¨;. Αθήνα: Πεδίο.
Παππά, Β. (2013). Η λογική των συναισθημάτων. Συναισθηματική Ανάπτυξη και Συναισθηματική Νοημοσύνη. Αθήνα: Οκτώ.
Serrat, Ol. (2009). Understanding and Developing Emotional Intelligence. Cornel University ILR school
