Πώς είναι άραγε να είσαι παιδί σήμερα; Να πλοηγήσε σε έναν κόσμο κοινωνικής αποστασιοποίησης, με ένα όλο και πιο απαιτητικό εκπαιδευτικό σύστημα, με ανυπαρξία παιχνιδιού ή προσωπικού χρόνου, με δραστηριότητες δομημένες, κυρίως νοητικές, που δεν αφήνουν περιθώριο για προσωπική έκφραση… Πώς να είναι άραγε; Τι σκέφτονται, τι νιώθουν, ποιες είναι οι ανάγκες τους;
Αν ρωτήσεις τους γονείς, όλοι θα σου πουν ότι θέλουν το παιδί τους να είναι ευτυχισμένο! Και το εννοούν… Ο κάθε γονιός ορίζει διαφορετικά την ευτυχία και τα χαρακτηριστικά της. Το κάθε παιδί επίσης… Και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι συμφωνεί με τη γνώμη του γονιού! Για το παιδί ευτυχία θα ήταν ίσως να τρώει μόνο φαγητά που του αρέσουν, να βρίσκεται με τις ώρες μπροστά σε μια οθόνη, να ξυπνά και να κοιμάται τις ώρες που προτιμά! Εδώ όμως παρουσιάζεται μια αντίφαση που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ευτυχία δεν είναι ακριβώς μια λέξη με σαφείς διαστάσεις.
Και εδώ έρχεται η έννοια του ευ ζην! Αφορά τη δημιουργία μιας κατάστασης που βιώνει κανείς όταν νιώθει ότι οι βασικές του ανάγκες έχουν καλυφθεί, όταν έχει μια αίσθηση σκοπού και όταν θεωρεί ότι είναι ικανός να πετύχει προσωπικούς στόχους και είναι κοινωνικά ενταγμένος. Αν θέλουμε λοιπόν τα παιδιά μας να νιώθουν καλά και να είναι ισορροπημένα καλό θα ήταν να τους μάθουμε το ευ ζην!
Πέντε είναι τα συστατικά που χρειάζονται τα παιδιά ώστε να βιώσουν αυτήν την κατάσταση και όσοι βρίσκονται στο περιβάλλον τους μπορούν να τα παρέχουν:
Ισχυροί δεσμοί – Αίσθηση του ανήκειν…
Η σύνδεση είναι μια έννοια κλειδί! Σύνδεση για το παιδί σημαίνει να νιώθει ότι το βλέπουν, το ακούν και είναι σημαντικό για τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Σταθείτε για μια στιγμή και σκεφτείτε μια μέρα με το παιδί. Πόσο από το χρόνο σας περάσατε για να συνδεθείτε μαζί του, να το ακούσετε, να το δείτε πραγματικά και πόσο για να του εκφράσετε παράπονα, να κάνετε παρατηρήσεις ή να του δώσετε οδηγίες! Ακόμη και μέσα σε μια πολύ πιεστική μέρα μπορούν να υπάρξουν εκείνες οι πολύτιμες στιγμές σύνδεσης με το παιδί… Δημιουργείστε μικρά τελετουργικά, που θα επαναλαμβάνονται καθημερινά, ώστε να επικοινωνείτε μαζί του. Το πρωί, μετά το σχολείο, το βράδυ πριν τον ύπνο. Τις στιγμές αυτές οι κάθε είδους οθόνες παραμένουν κλειστές και οι κάθε είδους υποχρεώσεις και σκέψεις των ενηλίκων αφήνονται για αργότερα…
Ευχάριστα συναισθήματα. Το όχημα της σύνδεσης.
Κάθε πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το παιδί χαρακτηρίζεται από ένα συναισθηματικό τοπίο. Το τοπίο αυτό διαμορφώνει τον τρόπο που το παιδί αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και επικοινωνεί. Χαρά, ικανοποίηση, αισιοδοξία, ευγνωμοσύνη, θαυμασμός , ελπίδα, γενναιοδωρία είναι μερικά μόνο από τα ευχάριστα συναισθήματα που συμβάλλουν στο ευ ζην των παιδιών και διαμορφώνουν τη βάση δημιουργίας εφήμερων αλλά γεμάτων νόημα στιγμών. Διευρύνουν τους ορίζοντες και επιτρέπουν το παιχνίδι και τη μάθηση, αφήνοντας αποτύπωμα γνώσεων και δεξιοτήτων που θα αποτελέσουν τις αποσκευές για το μέλλον. Λειτουργούν ως ασπίδα στο στρες και επιτρέπουν την καλύτερη διαχείρισή του, βοηθώντας ουσιαστικά στη ρύθμιση των δυσάρεστων συναισθημάτων και στον αυτοέλεγχο. Όσο περισσότερα τα ευχάριστα συναισθήματα, τόσο ενδυναμώνεται η αίσθηση μιας θετικής ¨βάσης¨ όπου μπορεί κανείς να επιστρέψει μετά από μια αποτυχία, να πατήσει και να ανακάμψει.
Ενεργοποίηση
Το παιδί χρησιμοποιεί το σώμα του ως μέσο για να ανακαλύψει, να διευρύνει τις δεξιότητές του, τις γνώσεις του και τη δημιουργικότητά του. Η άθληση, η επαφή με τη φύση, το περπάτημα, το παιχνίδι είναι μερικοί μόνο τρόποι να διατηρήσουμε το σώμα σε εγρήγορση. Μια δράση στη φύση μπορεί να ενισχύσει τη σωματική υγεία, να ενδυναμώσει τις σχέσεις του παιδιού με το περιβάλλον του και να συμβάλλει καθοριστικά στη νοητική του υγεία. Ένα χαρούμενο και υγιές σώμα, μέσα από την άσκηση και τη σωστή διατροφή επιδρά καταλυτικά στη ψυχική και νοητική ευεξία του παιδιού.
Εστίαση στη στιγμή.
Γρήγορα… Έχουμε αργήσει…. Έχεις πέντε λεπτά… Τώρα… Συχνές, καθημερινές φράσεις επικοινωνίας με το παιδί. Είναι οι στιγμές που ο χρόνος φαίνεται να προσλαμβάνει μεγαλύτερη αξία από την επικοινωνία! Και πως αλλιώς αφού ζούμε σε μια απαιτητική καθημερινότητα που προτάσσει ως αξία τη δράση. Αξία λοιπόν το ¨δρω¨ χωρίς να βιώνω και να αφομοιώνω! Χωρίς να γνωρίζω το ¨πως¨ και το ¨γιατί¨! Απλά δρω για να προλάβω, για να μην, γιατί αλλιώς… Με τον τρόπο αυτό δομείται μια καθημερινότητα που το παιδί αναγκάζεται να ανταποκριθεί σε δράσεις και δομημένα προγράμματα που γεμίζουν το χρόνο του και τη μέρα του. Το ευ ζην των παιδιών και των γονιών εξαρτάται από στιγμές που ο χρόνος κυλά αργά… Στιγμές που δημιουργούν ηρεμία και βοηθούν στην εστίαση. Εστίαση στις αισθήσεις , στις σκέψεις και στα συναισθήματα. Εστίαση στον κόσμο που μας περιβάλλει!
Συνεχή μάθηση
Το παιδί μαθαίνει… Κάθε στιγμή και με κάθε αφορμή. Οποιοδήποτε ερέθισμα το παρατηρεί και το προσλαμβάνει. Η διαδικασία της μάθησης και της εξέλιξης είναι σύμφυτη με το παιδί. Ένα περιβάλλον πλούσιο σε επιλεγμένα ερεθίσματα που προάγει την αυτονομία στη σκέψη και στη δράση δρα ως καταλύτης στο ευ ζην του παιδιού. Και όσο εφοδιάζεται με ερεθίσματα, τόσο βελτιώνει την αυτονομία του, άρα την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή του. Για να γίνει αυτό το πλαίσιο των ερεθισμάτων πρέπει να είναι διευρυμένο. Δε μπορεί να βασίζεται μόνο σε οργανωμένες δράσεις που αφορούν τη νοητική του ανάπτυξη. Η επαφή με τη φύση, η κοινωνική αλληλεπίδραση, έστω και με τους περιορισμούς που μας επιβάλλει η πραγματικότητα, οι δράσεις μακριά από οθόνες είναι μερικοί μόνο τρόποι προς τη σωστή κατεύθυνση. Πολύτιμη πηγή μάθησης είναι και οι καθημερινές οικογενειακές συζητήσεις για τον τρόπο που πέρασαν τη μέρα τους, για τις σχέσεις τους , για μια πράξη τους που τους έκανε περήφανους ή για κάτι που ανυπομονούν να έρθει.
Προσφορά και σεβασμός.
Όταν προσφέρουμε, κάνουμε κάποιον άλλο να νιώσει ικανοποίηση. Τα συναισθήματα όμως είναι μεταδοτικά και αυτό σημαίνει ότι η ικανοποίηση του άλλου επιδρά στη δική μας διάθεση. Όταν ο γονιός μάθει στο παιδί την έννοια της προσφοράς, του έχει δώσει ένα πολύτιμο μάθημα ευ ζην. Η ενασχόληση του παιδιού με τις δουλειές του σπιτιού είναι μια αρχή προς αυτήν την κατεύθυνση, που μπορεί να ξεκινήσει από πολύ νωρίς.
Ο σεβασμός αφορά τον εαυτό και τους άλλους. Διδάσκεται με τον τρόπο που επικοινωνεί ο γονιός και με τη στάση που υιοθετεί απέναντι στο παιδί. Είναι μια στάση ζωής που αφορά τον εαυτό και τον προσωπικό χώρο και χρόνο, αφορά τους άλλους και βοηθά το παιδί να νιώσει ότι συμμετέχει σε κάτι πέρα από το ίδιο, που κάνει όμως τη διαφορά! Η χρήση της γλώσσας από το γονιό, τόσο για την έννοια της προσφοράς όσο και για την έννοια του σεβασμού είναι σημαντική. Φράσεις όπως: Θα μπορούσες να βοηθήσεις…, ήταν πολύ ευγενικό αυτό που έκανες…, πως θα μπορούσες να το είχες διευθετήσει αλλιώς…, ευχαριστώ…, είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα που βοηθούν το παιδί να εστιάσει στην πράξη και στον αντίκτυπό της.
Το ευ ζην είναι στάση. Η οικογένεια που έχει ισχυρούς δεσμούς, που εστιάζει στα συναισθήματα και στη ρύθμισή τους, που ενδιαφέρεται για τη σωματική, ψυχική και νοητική υγεία των μελών της, παρέχοντας στιγμές ηρεμίας και επιλεκτικά ερεθίσματα, μέσα σε ένα πλαίσιο προσφοράς και σεβασμού, μπορεί να κατακτήσει βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ευτυχία. Άλλωστε οι γονείς στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν μια καθημερινότητα που καλλιεργεί το ευ ζην των παιδιών, κατακτούν το δικό τους μερίδιο στην ευτυχία…
