Ένας διάλογος με τον εαυτό και με τους άλλους.
Η συστημική θεραπεία αποτελεί κλάδο της ψυχοθεραπείας. Η οπτική της εστιάζεται στην αντιμετώπιση του ατόμου ως ενταγμένου σε πολύπλοκα συστήματα σχέσεων. Παρουσιάστηκε στα μισά του 20ου αιώνα ως απάντηση στους περιορισμούς που έβαζαν οι ατομοκεντρικές θεραπευτικές προσεγγίσεις και επιδίωξε να εξερευνήσει, να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει θέματα ψυχικής υγείας μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας και των κοινωνικών και πολιτισμικών συστημάτων.
Η συστημική ψυχοθεραπεία βασίζεται στην αρχή ότι δε μπορεί κανείς να κατανοήσει το άτομο απομονωμένο από το κοινωνικό του περιβάλλον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια πιο ολιστική οπτική που λαμβάνει υπόψη τον τρόπο επίδρασης στο άτομο των διασυνδέσεων και των αλληλεπιδράσεων εντός των συστημάτων καθώς και των κοινωνικών δομών και των πολιτισμικών επιδράσεων.
Η έννοια του συστήματος είναι κεντρική στη συγκεκριμένη προσέγγιση. Το σύστημα αφορά ένα σύνολο που δεν αποτελείται απλώς από το άθροισμα των μερών του, αλλά και τη δυναμική σχέση και αλληλεξάρτηση των μερών αυτών. Η λειτουργία του συνόλου είναι διαφορετική από τη λειτουργία των μερών του. Για παράδειγμα το οικογενειακό σύστημα δεν ορίζεται απλώς από το κάθε μέλος αλλά και από τη δυναμική των σχέσεων των μελών.
Το σύστημα έχει ζωή και κάθε γεγονός που συμβαίνει εντός του μπορεί να ιδωθεί από πολλές οπτικές. Μια σιωπή ανάμεσα στο ζευγάρι μπορεί για τον έναν να σημαίνει θυμό ενώ για τον άλλον ντροπή. Κάθε μέλος του συστήματος έχει τη δική του αλήθεια για το πως πρέπει να είναι η πραγματικότητα. Το νόημα που εξάγει δημιουργείται στη σχέση του με το σύστημα, στο διάλογο με τους άλλους και με τον εαυτό του. Η ίδια η προσωπικότητα του ατόμου είναι ένα ανοιχτό σύστημα το οποίο διαμορφώνεται συνεχώς με βάση την αλληλεπίδραση με τους άλλους (Παπαδιώτη, 2000).
Μια βασική αρχή της συστημικής προσέγγισης είναι η κυκλική αιτιότητα. Η συστημική οπτική θεωρεί ότι κάθε διάδραση εντός του συστήματος είναι διπλής κατεύθυνσης. Αντί λοιπόν να αποδίδονται τα προβλήματα σε συγκεκριμένες αιτίες ο συστημικός ψυχοθεραπευτής εξετάζει τον τρόπο που το κάθε μέλος του συστήματος επηρεάζει και επηρεάζεται από τους άλλους με κυκλικό τρόπο.
Στην καθημερινή ζωή ο καθένας, μέσα στα πλαίσια που εντάσσεται, πασχίζει να κατανοήσει τι συμβαίνει, πώς δρουν οι άλλοι. Να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις τις δικές του και των άλλων. Συχνά υποθέτει ή προσπαθεί να προβλέψει. Αυτό δημιουργεί ένα δίχτυ αμοιβαίων κατανοήσεων ή παρεξηγήσεων.
Η ολιστική οπτική που προσφέρει η συστημική ψυχοθεραπεία στην κατανόηση των ανθρώπινων συστημάτων μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά άτομα, οικογένειες, ζευγάρια και οργανισμούς.
Βιβλιογραφία
Dallos, R. INTERACTIVE STORIES. Narratives, family beliefs, and therapy. London: Karnac books.
Μαλικιώση-Λουίζου, Μ. (2017). Συμβουλευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Πεδίο.
Μπατσαλιάς, Κ., Θεοδωράκη, Κ. Συστημική σκέψη και κάποιοι προβληματισμοί στην εφαρμογή της. Συστημική σκέψη και ψυχοθεραπεία, 14, σελ.55-66.
Παπαδιώτη-Αθανασίου, Β. (2000). Η συστημική προσέγγιση στη ψυχοθεραπεία σήμερα. Μια εξελικτική πορεία. Τετράδια Ψυχιατρικής, 70, σελ.32-45.
Παπαδιώτη – Αθανασίου, Β. (2014). Οικογένεια και όρια. Συστημική προσέγγιση. Αθήνα: Τόπος.
Paritsis, N. (2010). Human Systems Therapy. Systems Research and Behavioral Science, 27, 336- 348.
