Όλες οι μικρές ή μεγάλες καθημερινές αλληλεπιδράσεις μας με τον εαυτό μας, το σύντροφό μας, το παιδί μας, το περιβάλλον μας έχουν συναισθηματικό υπόβαθρο. Τα συναισθήματα χρωματίζουν τη ζωή μας σα μια σειρά χρωματιστά κρυσταλλάκια μέσα από τα οποία βλέπουμε τη στιγμή!
Κάθε ερέθισμα στο οποίο έχουμε επιλέξει να εστιάσουμε την προσοχή μας και το οποίο γίνεται αντιληπτό από τα αισθητήρια όργανα μας, φιλτράρεται μέσα από το πρίσμα της εμπειρίας μας και παράγει ένα συναίσθημα που αποτυπώνεται ως σωματική αλλαγή και ως εκτίμηση για προσέγγιση ή αποφυγή. Η υποκειμενική εμπειρία του συναισθήματος μας οδηγεί στην ανάγκη για δράση, στη συμπεριφορά.
Στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου τα συναισθήματα λειτούργησαν αρχικά ως στοιχεία επιβίωσης και στη συνέχεια εντυπώθηκαν στο νευρικό σύστημα ως έμφυτες τάσεις της ανθρώπινης υπόστασης. Τα συναισθήματα είναι λοιπόν μέρος της βιολογίας μας. Εδράζονται στον εγκέφαλο και η βιολογική τους έκφραση αποτυπώνεται στο σώμα μας και επηρεάζει κάθε του κύτταρο. Όποτε νιώθουμε π.χ. θυμό σφίγγουμε τις γροθιές μας, αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί, αναπνέουμε γρήγορα… Με τον τρόπο αυτό το σώμα μας προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει μια πιθανή απειλή.
Ωστόσο, ενώ τα συναισθήματά μας έχουν βιολογική βάση και είναι κοινά για όλους, ο τρόπος που ο καθένας μας τα εκλαμβάνει, ο τρόπος που τα νοηματοδοτεί είναι εντελώς προσωπικός και βασίζεται στην προσωπικότητα, τις εμπειρίες και τις αντιλήψεις μας, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί σε βάθος χρόνου. Για το λόγο αυτό στο ίδιο ερέθισμα ο καθένας μας νιώθει διαφορετικά και το εκλαμβάνει με διαφορετικό τρόπο.
Το πρώτο σχολείο συναισθηματικής αγωγής είναι το οικογενειακό πλαίσιο. Στο πλαίσιο αυτό μαθαίνουμε τι αισθανόμαστε για τον εαυτό μας, πώς να σκεφτόμαστε για τα συναισθήματά μας και πως οι άλλοι θα ανταποκριθούν στις συναισθηματικές ανάγκες μας. Κάθε οικογένεια διαμορφώνει συγκεκριμένες συγκινησιακές στάσεις και τα μέλη της μοιράζονται παρόμοιες συναισθηματικές αντιδράσεις που στο σύνολό τους σχεδόν είναι ασυνείδητες. Το παιδί σταδιακά μαθαίνει ποια είναι τα συναισθήματα που οι γονείς επιτρέπουν και ποια όχι και συμμορφώνει ανάλογα τη συμπεριφορά του. Κάποια τα κρύβει και κάποια τα φανερώνει με ένταση.
Τα συναισθήματα είναι μηνύματα. Δεν υπάρχουν καλά ή κακά συναισθήματα, συναισθήματα που επιτρέπονται ή απαγορεύονται. Καθένα προσφέρει μια ξεχωριστή ετοιμότητα για δράση. Ο φόβος προστατεύει, η μεταμέλεια διδάσκει, η λύπη απελευθερώνει, η χαρά απογειώνει. Η κατανόησή τους και η επιλογή της δράσης είναι ελευθερία.
