Η σύνδεση προηγείται της καθοδήγησης. Χωρίς σύνδεση, τα λόγια δεν ακούγονται.
Siegel
Σε κάθε σχέση, κάτω από τις λέξεις, τα λόγια και τις πράξεις, υπάρχει ένας αόρατος χορός που εκτυλίσσεται διαρκώς. Είναι ο χορός της σύνδεσης που βασίζεται στα συναισθήματα, ένα πρωτόγονο, αυθεντικό και συχνά άγνωστο μεταξύ μας επίπεδο επικοινωνίας, που δεν χρειάζεται λόγια για να εκφραστεί. Μια σιωπηλή γλώσσα που μπορεί να φανεί μέσα από ένα βλέμμα, μια παύση ή και με μια ένταση ή χαλάρωση του σώματος. Είναι η γλώσσα που, αν την αγνοήσουμε, μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες, αλλά αν την αναγνωρίσουμε, οδηγεί σε βαθύτερη κατανόηση και ένωση. Αυτή η γλώσσα μεταφέρει τα βαθύτερα μηνύματα που οι λέξεις δεν μπορούν πάντα να αποδώσουν.
Τα συναισθήματα δεν είναι απλά ψυχικές καταστάσεις· είναι πολύπλοκα μηνύματα που στέλνουμε στον εαυτό μας και στους άλλους, για να εκφράσουμε τι βιώνουμε και τι χρειαζόμαστε. Λειτουργούν ως μη λεκτικοί «μεταφραστές» της εσωτερικής μας εμπειρίας:
- Όταν νιώθουμε αγάπη, τα συναισθήματα μεταδίδουν ζεστασιά και ασφάλεια, ακόμα κι αν δεν το λέμε με λόγια.
- Όταν βιώνουμε φόβο ή ανασφάλεια, τα συναισθήματα φέρνουν μαζί τους σήματα που ζητούν προστασία ή κατανόηση.
- Η θλίψη εκφράζει μια ανάγκη για αποδοχή και υποστήριξη, ενώ η χαρά μοιράζεται την αίσθηση της πληρότητας και της σύνδεσης.
Αυτές οι «μη λεκτικές μεταφράσεις» μεταφέρονται μέσα από το βλέμμα, τη γλώσσα του σώματος, τον τόνο της φωνής, ακόμα και τη σιωπή. Είναι οι σιωπηλοί αγγελιοφόροι της σχέσης. Χορεύουν αθόρυβα ανάμεσα στους δύο ανθρώπους. Στον «χορό» αυτό κάθε συναίσθημα έχει τη θέση του, στέλνει το μήνυμά του. Μιλά…
Παραδείγματα του αόρατου χορού στη σχέση
- Το βλέμμα που μιλάει: Όταν κάποιος είναι στεναχωρημένος αλλά δεν το λέει, το βλέμμα του, η στάση του σώματος ή η σιωπή του μπορούν να «μιλήσουν» για τον πόνο που νιώθει. Ο σύντροφος που προσέχει αυτές τις λεπτομέρειες μπορεί να ανταποκριθεί με τρυφερότητα, δείχνοντας ότι βλέπει και καταλαβαίνει χωρίς να χρειάζονται λόγια.
- Η παύση μετά από μια έντονη συζήτηση: Ο αόρατος χορός μπορεί να εκφραστεί και μέσα από τη σιωπή, όπου και οι δύο πλευρές προσπαθούν να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους πριν μιλήσουν ξανά. Αυτή η σιωπηλή ανταλλαγή είναι σημαντική και χρειάζεται σεβασμό.
- Το άγγιγμα που καθησυχάζει: Ένα απαλό άγγιγμα μπορεί να μεταφέρει συναισθήματα ασφάλειας και υποστήριξης, όταν τα λόγια δεν αρκούν ή φοβόμαστε να εκφραστούμε.
Η πρόκληση στην επικοινωνία αυτή είναι η δυσκολία να διαβάσουμε και να κατανοήσουμε τον χορό το δικό μας και του άλλου. Όταν δεν υπάρχει συνειδητή επαφή με τα συναισθήματα μας και τα συναισθήματα του συντρόφου, ο χορός μπορεί να γίνει άκαμπτος ή ασταθής, να δημιουργήσει παρεξηγήσεις και απομάκρυνση. Η σιωπή της άρνησης, η καταπίεση ή η απόρριψη των συναισθημάτων οδηγούν σε ρωγμές. Η Sue Johnson στο βιβλίο της Hold me tight: Seven conversations for a lifetime of love αναφέρει: «Όταν χάνουμε τη συναισθηματική σύνδεση, ακόμη κι ένα μικρό βλέμμα μπορεί να γίνει παρεξήγηση.»
Η δυσκολία δε συνδέεται μόνο με τη δική μας αδυναμία να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, αλλά και με την εσωτερική πίεση που δημιουργείται από τα συναισθήματα του άλλου. Ειδικά όταν αυτά είναι δύσκολα, αντιφατικά ή επώδυνα. Αυτός είναι ο λόγος που ο χορός αυτός παραμένει αόρατος. Φοβόμαστε να τον αφουγκραστούμε , να τον αποδεχτούμε και να τον ακολουθήσουμε.
Όταν αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε το χορό, να γίνουμε ευαίσθητοι ¨μεταφραστές¨ των συναισθημάτων τόσο των δικών μας όσο και του άλλου, τότε η σχέση αποκτά βάθος και νόημα. Ο Carl Rogers στο On Becoming a Person αποτύπωσε αυτήν την αίσθηση ως :«Όταν κάποιος με ακούει πραγματικά, νιώθω ότι μεγαλώνω.»
Τεχνικές για να ενισχύσουμε την άρρητη γλώσσα των συναισθημάτων στη σχέση
- Ενσυναισθητική ακρόαση (Active empathetic listening):
Καθώς ο σύντροφος εκφράζεται, ο ακροατής προσπαθεί να ακούσει όχι μόνο τα λόγια αλλά και το συναίσθημα που κρύβεται πίσω τους. Επαναλαμβάνει ή συνοψίζει ό,τι νιώθει ότι άκουσε, ώστε να επιβεβαιώσει την κατανόηση (π.χ. «Ακούω ότι νιώθεις απογοητευμένος όταν…»). - Αναγνώριση μη λεκτικών σημάτων:
Να παρατηρούμε τις μικρές κινήσεις, τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου, το τόνο της φωνής. Αυτά συχνά μεταφέρουν περισσότερα από τα λόγια. - Δημιουργία χρόνου σιωπής:
Να επιτρέπουμε σιωπές χωρίς να τις γεμίζουμε αμέσως με λόγια ή άμυνες. Η σιωπή μπορεί να είναι χώρος δημιουργίας επαφής και κατανόησης. - Έκφραση συναισθημάτων χωρίς κριτική:
Να μιλάμε για το πώς νιώθουμε, χωρίς να επιρρίπτουμε ευθύνες (π.χ. «Νιώθω απομονωμένος όταν δεν μιλάμε για αυτά» αντί «Ποτέ δεν μου λες τι νιώθεις!»). - Χρήση «σωματικού καθρέφτη»:
Να μιμούμαστε απαλά τη στάση ή την αναπνοή του άλλου, ώστε να δημιουργήσουμε μια σιωπηλή σύνδεση και να δείξουμε ενσυναίσθηση. - Τακτική «συναισθηματική απογραφή»:
Να αφιερώνουμε λίγο χρόνο μέσα στην εβδομάδα να ρωτάμε ο ένας τον άλλον πώς νιώθει, όχι για να λύσουμε άμεσα κάτι, αλλά για να διατηρήσουμε την επαφή με τα συναισθήματα.
Ο αόρατος χορός της σύνδεσης δεν απαιτεί τέλεια βήματα, αλλά ευαισθησία, θάρρος και επιμονή. Όσο περισσότερο καλλιεργούμε την ικανότητα να «διαβάζουμε» και να εκφράζουμε τα συναισθήματα ως άρρητη γλώσσα, τόσο πιο ζωντανή και ανθεκτική γίνεται η σχέση μας. Η πρόκληση και η ομορφιά είναι να μιλήσουμε πέρα από τα λόγια και να μάθουμε να ακούμε με όλη μας την ύπαρξη τον αόρατο αυτόν χορό. Στις σχέσεις δεν ψάχνουμε κάποιον να μας συμπληρώσει, αλλά κάποιον να μας δει ενώ γινόμαστε. ( Perel, 2017).
Βιβλιογραφία
Johnson, S. (2008). Hold me tight: Seven conversations for a lifetime of love. Little, Brown Spark.
Perel, E. (2017). The state of affairs: Rethinking infidelity. Harper.
Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2011). The whole-brain child: 12 revolutionary strategies to nurture your child’s developing mind. Delacorte Press.
